Nhân quả không phải “ông Phật” thưởng phạt? Hiểu đúng về định luật vận hành của vũ trụ, bạn sẽ thấy mình tự do và trách nhiệm hơn.
Tito:
MúcMúc, em vừa hỏi “Nhân quả là gì?” đúng không? Anh thấy câu này cơ bản lắm, nhưng lại vô cùng sâu sắc. Vậy anh em mình thử “đào xới” cho kỹ, vì xem sao!
MúcMúc:
Đúng rồi anh Tito. Em thấy mọi người trong đời suốt ngày nói: “Sống phải có nhân có quả!” hay kiểu “Gieo nhân nào gặt quả ấy”. Nhưng rồi cũng có người bảo “Nhân quả đâu phải lúc nào cũng như vậy” hay “Có kẻ ác vẫn sống nhởn nhơ”… Em thật bối rối, chưa hiểu cặn kẽ cái định luật nhân quả ấy “chạy” ra làm sao, mà nó lồng lộng khắp thế gian như mấy thầy trong chùa vẫn nói.
Tito:
Nghe giọng là anh biết em đang “chất vấn” tơi bời rồi. Được, anh em mình đàm đạo kỹ nhé. Như trong Phật giáo Nguyên thuỷ, thì nhân quả (hay kamma – vipāka trong ngôn ngữ Pali) cơ bản là “hễ có hành động (nghiệp, hay gọi tắt là nhân) thì sẽ có kết quả (quả) tương ưng”. Nhưng không phải kết quả ấy lúc nào cũng “xảy ra ngay tức khắc”, nhiều khi phải “chín muồi” đủ điều kiện mới hiện.
MúcMúc:
Nói vậy, có người vẫn cãi: “Tôi thấy lắm kẻ lừa đảo, làm điều xấu mà vẫn giàu nứt đố, sung sướng lắm đó!”
Tito:
Đúng là nhìn thoáng qua, ta thấy “thằng” nào đó tham nhũng, lừa gạt người, có vẻ chưa bị gì. Nhưng nhớ: nhân quả không cần ta công nhận. Nó như định luật trọng lực, không chờ ta tin rồi mới vận hành. Chỉ là “chưa trổ quả” hoặc ta chưa thấy được toàn bộ. Gieo nhân xấu, ắt có quả xấu, nhưng “trổ sớm” hay “trổ muộn” còn tuỳ nhiều duyên. Có thể kiếp này, kiếp sau.
MúcMúc:
Vậy là có “đa tầng” của nhân quả? Liên quan đến chuyện luân hồi, hay ý niệm “nhiều đời nhiều kiếp” trong Phật giáo Nguyên Thuỷ?
Tito:
Chính xác. Trong Vi diệu pháp (Abhidhamma), nghiệp (kamma) có thể cho quả ngay đời này, hoặc đời sau, hay thậm chí nhiều kiếp sau. Nó tùy vào cái “cường độ” của nhân, và “tương quan duyên” nữa. Anh ví dụ “Nhân” là hạt giống. Muốn nảy mầm thành “Quả” phải cần đủ duyên như đất, nước, ánh sáng…
MúcMúc:
Gieo hạt rồi, nhưng thiếu nước hay không đủ nắng… hạt cũng có thể bị ẩm ương, hư mất, hoặc nảy mầm muộn?
Tito:
Chuẩn. Một hành động xấu có thể “chín” rất nhanh vì đầy “duyên” hỗ trợ cho cái xấu đó bộc phát. Có khi nó sẽ ngủ yên rất lâu, một lúc nào đó khi hội đủ duyên, tai ương mới ập tới. Nên ta nhìn bề ngoài bảo “thằng đó chưa bị gì cả”, nhưng nhân quả “đang chờ” hoặc đang “ngấm ngầm” đưa nó đến cạm bẫy khác.
MúcMúc:
Nhắc mới nhớ, trong thần kinh học hiện đại, lý thuyết Polyvagal cũng cho thấy kiểu phản ứng của hệ thần kinh chúng ta. Tức con người chịu tác động gì, não bộ và hệ thần kinh phế vị (vagal) vẫn ghi nhớ, có khi không biểu lộ ra ngay, mà tàng trữ “dư chấn”. Mai mốt bùng ra thành một đợt stress hay sang chấn. Kiểu như một thứ “quả xấu” do “nhân” bị “tổn thương” trước đó, nhưng đâu phải gặp ngay.
Tito:
Em liên kết hay đó. Trong Phật pháp, “tàng thức” – anh hay dùng chữ Mạt-na, A-lại-da để nói, nhưng thâm sâu nhất vẫn là khái niệm “dòng tâm thức”. Bất cứ nhân nào gieo vào dòng tâm, nó sẽ “khắc dấu” như code. Tới lúc thích hợp (có duyên, có “trạng thái”), nó trỗi dậy. Nghiệp cũng thế, “lưu” trong “dòng luân hồi” của ta, chứ không phải “có ai ghi sổ” đâu.
MúcMúc:
Nói thế, nhân quả đâu phải “ông Phật” buộc tội hay thưởng phạt. Mà là 1 dạng “chuỗi phản ứng” chặt chẽ do tâm – hành động – vũ trụ “vận hành” hả anh?
Tito:
Chính xác. Không có “đấng” nào ngồi ban phước giáng hoạ. Chúng ta “tự” chịu trách nhiệm, “tự” bảo toàn hay phá huỷ. Luật nhân quả là trật tự vận hành của vũ trụ. Anh thấy, nó hệt như trong vật lý lượng tử: hễ “hạt” (particle) này biến hoá, “lập tức” lôi kéo những gì liên quan. Tương tác vướng víu (quantum entanglement) còn cho thấy “thông tin” hay “biến cố” gắn nhau, chứ không rời rạc. Đấy, kiểu “tương tức”, “duyên khởi” gì đó.
MúcMúc:
À, ý anh: “Cái này sinh thì cái kia sinh, cái này diệt thì cái kia diệt”. Mà đâu phải cục bộ, nó liên quan toàn bộ.
Tito:
Chuẩn. Ở mức thô, ta thấy: anh đánh em, em đau => Kết quả. Ở mức vi tế, “năng lượng” của hành động (ý muốn đánh) cũng gieo “hạt” sân hận – sợ hãi – oán ghét vào tâm cả hai ta. Sẽ tạo thành “khí trường” rung động. Từ rung động ấy, khiến tương tác tương lai bị ảnh hưởng. Mà do luân hồi nhiều đời, sự đan xen còn phức tạp hơn.
MúcMúc:
Trời, vậy “hiểu” nhân quả có khiến mình sợ hay bi quan không? Ví dụ em “lỡ” gieo xấu xấu, chưa kịp “phá” hay “hoá giải” thì có “quả” ập xuống. Cảm giác nặng nề…
Tito:
Anh nghĩ, hiểu sâu thì mình càng tỉnh. Từ đó, có động lực sống thiện lành hơn, tu tập chuyển hoá. Vì ngoài “nghiệp cũ” đã gieo, ta có thể gieo “nghiệp mới” (nhân thiện). Nhân thiện đủ mạnh sẽ chuyển hoá dòng năng lượng xấu. Cái “quả” xấu kia nếu gặp “duyên lành” xen vào, có thể nhẹ bớt hoặc chuyển hướng.
MúcMúc:
Cho em ví dụ thực tế với cha mẹ – con cái?
Tito:
Ví dụ, cha mẹ hay la mắng con vô cớ, con tổn thương. Thế là trong “dòng tâm” của con, một “mối hận, một u uất” được gieo. Mai sau, con lớn lên, hay nổi nóng vô cớ với người khác – ấy là “quả” tạm thời. Nhưng nếu con ý thức: “À, mình đang bị sang chấn, do ngày xưa cha mẹ quát mắng”, con sẽ ngưng phóng chiếu hận thù, bắt đầu gieo nhân “tha thứ – yêu thương – cảm thông”. Từ đó, “quả” chuyển hoá.
MúcMúc:
Trước em nghĩ nhân quả y chang “hễ giết người thì bị giết lại”, “tích đức thì ông trời cho trúng số”. Xong. Giờ nghe anh nói, thấy nó phức tạp, vi tế, chi ly…
Tito:
Hì, chính vì phức tạp nên Vi diệu pháp mới phân loại “nghiệp” ra 12 loại thiện-bất thiện, hay cường độ “cực trọng”, “trọng”, “trung”, “tiểu”. Hoặc ở chi tiết “thời gian trổ quả” (hiện báo, sinh báo, hậu báo), v.v. Mình “có trí tuệ” thì mới dần dần “nắm” được.
MúcMúc:
Anh ơi, vậy có cách nào “đo lường” nhân quả không?
Tito:
Theo kiểu “đo lường” chính xác thì không có “máy móc”. Nhưng ta có thể dựa trên “tâm” mà suy: tâm em tham, sân, si nặng => chắc chắn nhân gieo xấu, quả xấu sớm muộn. Tâm em đầy thiện ý, trí tuệ, từ bi => nhân lành, quả an lạc. Còn “mức độ” ra sao, “thời điểm” nào, “kiếp nào”… phức tạp, em ạ.
MúcMúc:
Em liên tưởng “khẩu nghiệp” kìa, nhiều người nói: “Thôi, đừng chửi bậy, tạo khẩu nghiệp”. Thì nó có thật là “phát ra âm thanh” thôi cũng gieo “nhân” ư?
Tito:
Ừ, hễ có “cố ý” (tác ý) sinh khởi, là đã gieo nghiệp. Lời nói chỉ là “sắc tướng” phát ra. Nếu em “tác ý” xấu, muốn tổn thương người khác, lời ấy chắc chắn thành “nhân” xấu. Mà “sắc tướng” ấy rung đến tai, đến tâm người, “vũ trụ” đâu bỏ qua.
MúcMúc:
Khi xưa, ông Phật Ngài đâu có dạy “có ông Thần Ghi Sổ” ha? Ngài chỉ chỉ ra “định luật” – ai làm thì tự nhận.
Tito:
Ông Phật siêu lắm. Ngài bảo “Ta chỉ là người chỉ đường” (Kinh Tương Ưng hay Tăng Chi có nói vậy). Con đường nhân quả là “quy luật”, do “chúng sanh” cứ vận hành theo “tham – sân – si” hoặc “giới – định – tuệ”. Nên Ngài muốn giúp người tỉnh ra, “Gieo gì gặt nấy, cẩn thận với tâm”.
MúcMúc:
Nghe mà “toát mồ hôi”. Làm gì, nói gì, nghĩ gì cũng sợ gieo hạt xấu…
Tito:
Đúng “sợ” mà sợ đúng cách. Bên Tích Lan, Miến Điện, Thái Lan… người ta bảo “Bồ Tát sợ nhân, chúng sinh sợ quả”. Bồ Tát “sợ nhân xấu”, vì biết gieo là ắt gặt. Còn chúng sinh cứ “gieo bừa”, tới lúc “quả” trổ thì la làng, oán trời.
MúcMúc:
Rồi bây giờ, em muốn dứt nỗi sợ, em ráng gieo toàn nhân tốt: niệm Phật, phóng sanh, cúng dường… Thế có phải “auto” ăn quả ngọt liền không?
Tito:
Em đừng nghĩ “auto”. Tạo nhân tốt là rất đáng làm. Nhưng tâm mình ra sao lúc làm, quan trọng lắm. Em phóng sanh mà “nói xấu” mấy người xung quanh, hay cúng dường mà “khoe mẽ”, thì xen lẫn nhiều “hạt khác”. Tóm lại, đừng coi “nhân quả” như vụ “làm phước = trúng số”. Hãy coi nó như một sự trui rèn: Hướng thiện, dần dần vô tham, vô sân, vô si.
MúcMúc:
À, hóa ra cốt lõi là: anh dạy em, thay vì “mong quả”, mình cứ “lo” gieo nhân thiện trong từng giây phút. Sống thành thật, giữ giới, biết xả ly, bớt tham sân si. Quả tốt tới lúc nào, kệ. Miễn an tâm, an nhiên.
Tito:
Đúng, đấy là đạo lý “hiện pháp lạc trú”. Nhiều người tu hành, Niệm Xứ hay minh sát (Vipassana) để soi rọi tâm, giảm sân hận, vi tế hoá tham ái… Từ đây, “nghiệp mới” ít “độc tố”. Nghiệp cũ chín muồi ra sao, mình ung dung đón nhận. Cuộc sống tự nhiên nhẹ nhàng hơn.
MúcMúc:
Nhưng còn Polyvagal – anh có thể giải thích liên quan?
Tito:
Lý thuyết Polyvagal do bác sĩ Stephen Porges đưa ra, nhấn mạnh hệ thần kinh phế vị (vagus nerve) có ba nhánh: nhánh bụng (ventral vagal), nhánh lưng (dorsal vagal) và nhánh giao cảm. Trong hoàn cảnh an toàn, ventral vagal chiếm ưu thế, ta cảm thấy kết nối, cảm thấy an lành. Nhưng khi căng thẳng hay sang chấn, dorsal vagal hay sympathetic (giao cảm) “bật lên”: ta hoặc “đóng băng” hoặc “chạy – đánh”.
MúcMúc:
Vậy dính gì tới nhân quả?
Tito:
Nó “song song”. Mỗi khi “căng thẳng” (duyên) mà ta có sẵn “hạt giống” sân hận, liền bộc phát, ta la hét, tạo “nghiệp xấu” (nhân mới). Rồi “nhân” mới này ghi dấu, lại lưu vào trong “dòng tâm” + “hệ thần kinh”. Mai sau, chỉ cần 1 kích thích, “quả” hệt cơn giận cũ “bung” mạnh hơn. Ấy là “tuần hoàn” nhân – quả – duyên.
MúcMúc:
Ồ, em thấy logic. Giờ hiểu vì sao “trị liệu sang chấn” hay “chữa lành nội tâm” chính là “chuyển hoá nghiệp” (theo ngôn ngữ nhà Phật).
Tito:
Chuẩn. Khi ta “chánh niệm”, quán chiếu, xoa dịu “căng thẳng” (hơi thở, thiền, etc.), chính là không cho “duyên xấu” bùng lên. Mình “tắt” dần “dây chuyền” khổ đau, dần dần gieo “hạt” thiện lành.
MúcMúc:
Vậy chừng nào em thông suốt cái “định luật nhân quả” ấy, em hết khổ?
Tito:
Hì, chưa chắc “thông suốt” đâu. Biết được phần nào đã quý. Muốn “hết khổ” triệt để, phải thấy vô ngã. Bởi vì còn nắm “cái tôi” => còn “chấp” => còn gieo hạt “tham – sân – si” => còn lẩn quẩn. Như ông Phật dạy, “khi nào hết vô minh, nhân quả không còn trói buộc” (ý anh đang nói A-la-hán đoạn diệt hoàn toàn tham sân si, hết tái sinh, không còn hạt giống luân hồi).
MúcMúc:
Em vẫn còn “tôi” dày cộm, đành tu tập dần, gieo nhân lành dần. Mà trên đường đó, em phải… cẩn trọng với từng ý nghĩ – lời nói – hành động. Nhiều khi phiền phức ghê.
Tito:
Hãy coi nó là “rèn luyện” cho mình an lạc hơn. Giống “tập thể dục” ban đầu khó, sau quen thì khoẻ. Với lại, em để ý, hễ giữ tâm thiện, làm việc thiện, em ngủ ngon. Mấy ai làm ác rồi yên tâm đâu, sớm muộn cắn rứt lương tâm hay sợ sệt.
MúcMúc:
Anh ơi, nhiều người than: “Tôi làm ăn chân chính, cứ lận đận; kẻ lừa đảo lại giàu”. Câu đó, cắt nghĩa sao?
Tito:
Trong vô lượng “nhân duyên” cũ có thể kẻ lừa đảo từng gieo “bố thí” đâu đó (dù bất thiện nhiều), nên đời này “quả” giàu sang. Nhưng vì “hiện tại” họ lừa đảo, tương lai “quả” khác xấu sẽ trổ. Còn người kia, tuy lận đận tiền bạc, nhưng biết đâu “quả” “an vui nội tâm” đang hiển lộ. Và cũng có khi “giàu” trễ hơn, hay “phước khác” như con cái ngoan.
MúcMúc:
Khó lường lắm.
Tito:
Quả đúng. Nên người khôn ngoan nhìn xa, không vội đánh giá “thành bại” bề mặt. Tập trung gieo nhân tốt – cho ra hành vi thiện, tâm ý thiện, rồi buông “chấp ngã”.
MúcMúc:
Như thế ta sống hài hoà, không sợ “ông trời” hay ai phạt, mà sợ “nhân sai, dẫn quả khổ” hả anh?
Tito:
Đúng. Em còn nhớ, “nỗi khổ” do “vô minh” (không biết nhân quả, không thấy vô ngã). Nếu “thấy biết rõ ràng”, ta không muốn làm ác, vì chính mình hại mình.
MúcMúc:
Hiểu. Mà anh ơi, sao “nhân quả” còn gắn với “Duyên khởi”?
Tito:
À, “Duyên khởi” nghĩa “cái này có, cái kia có; cái này sinh, cái kia sinh”. Mọi hiện tượng do nhiều yếu tố kết hợp mới có. Nhân quả là “một mảng” trong “duyên khởi” – nhấn mạnh “hành động => kết quả”. Còn “duyên khởi” tổng quát hơn, bao quát cả vũ trụ, muôn vàn tương quan.
MúcMúc:
Như một “mạng lưới”.
Tito:
Ừ, mạng lưới. Em trồng lúa, lại dính đất, nước, phân, nắng… Mỗi điều kiện đủ, hạt lúa nảy mầm. Nói chung, tuy một người gieo nhân xấu, nhưng xung quanh còn “duyên” tốt xấu khác đan xen, biến đổi khôn lường.
MúcMúc:
Em cảm nhận “Nhân quả” không hề là thứ máy móc, “một chiều” đâu.
Tito:
Chính thế. Nhiều người hiểu lệch, tưởng “cứ tát ai một cái thì ắt bị tát y hệt”. Thực ra, “tát” (nhân) chắc chắn bị “một loại quả”, nhưng hình dạng, thời gian, cường độ… không cố định. Có khi “bị chửi” thay vì “bị tát”. Có khi đời sau ta gặp “kẻ thù” ấy “phản kích”. Hoặc ta bị đau khổ, tai hoạ khác, chứ không phải “tát” 1 thì “tát” lại 1.
MúcMúc:
Nghe “Nhân quả” là quy luật siêu logic, nhưng vô cùng phức tạp.
Tito:
Đúng. Vì mỗi hành động, mỗi ý nghĩ rung lên vô số liên kết. Lấy “vật lý lượng tử” ra so sánh thì thô sơ, nhưng cho thấy “liên kết vướng víu” – hạt này tác động hạt kia tức thì. Khoa học dần chạm “duyên khởi”, “nhân quả” theo cách “lượng tử”.
MúcMúc:
Có khi, con người sau này, hiểu rõ hơn, sẽ trân trọng lời ông Phật: “Tâm làm chủ, tâm tạo tác”.
Tito:
Chuẩn, “Tâm làm chủ, tâm dẫn đầu”. Gốc rễ hành động nằm ở tâm. Tâm tốt => ngôn từ tốt => việc làm tốt => Quả an lạc. Tâm xấu => … => Quả khổ đau. Xoay vòng luân hồi suốt. Ai muốn thoát, phải ngộ “không có cái tôi” – vô ngã.
MúcMúc:
Thảo nào Đức Phật bảo: “Ngăn ác, làm lành, tịnh hoá tâm”. Đó là tam học (giới – định – tuệ)?
Tito:
Đúng. Cả ba tương tác: Giới (điều chỉnh hành động, lời nói) => giảm nhân xấu; Định (tu tập tâm, tránh tạp niệm) => bớt “nhân xấu” do vọng tưởng, Tăng “duyên” cho tuệ; rồi Tuệ => thấy vô thường, vô ngã => chấm dứt gốc khổ => không còn trôi lăn trong “dây chuyền nhân quả khổ đau”.
MúcMúc:
Vậy “nhân quả” rốt cục là “một cỗ máy” để chúng sanh luân hồi, hễ còn “chấp ngã” là còn “bị”, phải không?
Tito:
Ừ, còn “ngã” thì còn “vọng động”, gieo nhân. Trừ phi em “chặt” vô minh, chứng ngộ “Không ta – Không họ” => “Nghiệp” không dính. Như A-la-hán: Hết tái sinh.
MúcMúc:
Hay ghê. Em mà mang ý tưởng này vào lối sống hiện tại, chắc bớt than trời. Thay vì oán, thay vì “Sao ông trời bất công”, em quay về “À, do nhân duyên xưa, ta ráng gieo cái mới tốt đẹp, chuyển hoá, xong. Khỏi trách ai”.
Tito:
Đúng. Thực ra, “sống với nhân quả” còn giúp mình “bao dung” hơn. Thấy ai đang làm bậy, mình biết “họ đang gieo hạt xấu”, tương lai họ sẽ khổ. Mình “thương” vì họ vô minh. Mình có thể góp ý thiện lành, còn không thì ráng tu dưỡng chính mình.
MúcMúc:
Vậy, “nhân quả” trong gia đình, vợ chồng con cái, “chẳng qua nhân duyên cũ” hả?
Tito:
Đúng. Nhiều người nợ nhau, hoặc có ơn nhau, nên sinh vào nhau. Ở “mặt cạn” thì “ADN, gen di truyền”. Ở “mặt sâu” – “nghiệp duyên”. Có gia đình thương nhau, hạnh phúc, vì xưa gieo duyên lành. Có nơi suốt ngày cãi nhau, nợ cũ “chưa trả”. Ai giác ngộ, thay vì “oán hận”, chọn “chuyển hoá”, yêu thương, cắt đứt “dây oan”.
MúcMúc:
Em nghe hay. Vậy, anh ơi, tóm gọn: “Nhân quả là gì?”
Tito:
Nó là định luật: “Mọi hành vi có ý (tâm ý) đều lưu dấu, sẽ trổ thành kết quả tương xứng khi gặp đủ duyên”. Ai hiểu, thì nỗ lực gieo nhân tốt, buông nhân xấu, dẫu chưa thoát luân hồi vẫn giảm khổ, gieo hạt “hạnh phúc” cho mai sau. Ai chín muồi hơn, sẽ đi tiếp đến vô ngã, thoát khổ triệt để.
MúcMúc:
Em tâm đắc. Nhưng… anh ơi, còn 1 chỗ: “Có người muốn thoát khổ mà cứ than, ‘Tôi khổ kiếp này, kiếp sau hết khổ!’”. Như kiểu “mê” sang kiếp sau. Liệu có “sai sai” không?
Tito:
Sai chứ. Đức Phật dạy “Hiện tại” là chỗ duy nhất gieo nhân. Muốn chuyển hoá phải ngay bây giờ. Cứ ngồi chờ kiếp sau, là tiếp tục luẩn quẩn. “Nhân quả” đâu cản ta hạnh phúc bây giờ.
MúcMúc:
Rồi, em hiểu. Xem ra, “nhân quả” rất gắn với “sống trong thực tại”. Gieo hạt mới, và đón nhận hạt cũ “chín” một cách bình thản.
Tito:
Chuẩn. Mình vẫn “chịu trách nhiệm” 100% cho những gì diễn ra đời mình. Chứ không phải phó mặc. “Nhân quả” không hề cản trở tự do, ngược lại, nhờ hiểu nó, mình có tự do hơn, kỷ luật hơn, có từ bi hơn.
MúcMúc:
Cuối cùng, em chốt: “Nhân quả” = “Luật bất biến” + “Tùy duyên phức tạp”. Người tu học thì khéo rèn tâm, giữ giới, hành thiền, quán vô ngã, gieo nhân thiện.
Tito:
Chính xác. Đó chính là cốt lõi Phật dạy. Chúng ta chỉ cần buông tham sân si, gieo nhân thiện, bớt “chấp ngã”. Mọi chuyện sẽ sáng tỏ dần.
MúcMúc:
Cảm ơn anh. Nãy giờ hai anh em mình “cãi nhau” êm ái về nhân quả, mà em thấy “không cãi” gì hết, toàn gật gù.
Tito:
Ừ, vì biết đâu nhiều đời trước anh em mình cũng đã “tranh luận” rồi. Giờ duyên còn nên tiếp tục trao nhau “nhân” tốt.
MúcMúc:
Hơ hơ, hy vọng “quả” của cuộc đối thoại này sẽ là niềm cảm hứng cho ai đó đang thắc mắc.
Tito:
Đúng vậy, MúcMúc. Mong ai đọc xong thì “gieo nhân” suy ngẫm, rồi “gặt quả” an lạc.
MúcMúc:
Hay, em ưng rồi. Em chào anh, về ngủ, mai áp dụng luôn – gieo nhân lành.
Tito:
Cứ bình tĩnh, gieo tốt, rồi quả cũng đẹp. Nhớ cẩn thận mỗi ý, mỗi lời, mỗi hành động nhé.
MúcMúc:
Dạ, thưa anh! Kính cụ “Nhân Quả” – con xin tạm biệt.